Thực hiện thu hút vốn đầu tư tư nhân vào tăng trưởng xanh là một trong những biện pháp góp phần thực hiện được mục tiêu kép. Đó là vừa thúc đẩy được vai trò của kinh tế tư nhân của nền kinh tế theo đúng với mục tiêu của Nghị quyết 10-NQ/TW, vừa giúp thực hiện được chiến lược tăng trưởng xanh cũng như công cuộc xây dựng và phát triển Cách mạng công nghệ 4.0.
Theo đó, ở thời kỳ từ năm 2010 – 2019, số lượng các doanh nghiệp nước ngoài tiến hành đầu tư vào nước ta trong các lĩnh vực năng lượng và môi trường đã gia tăng rất nhiều. Chính vì vậy mà trong thời gian tới cần phải tiếp tục phát huy lĩnh vực này để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo nguồn lực cho tăng trưởng xanh phát triển mạnh, góp phần thực hiện những chiến lược của quốc gia.
Nâng cao đầu tư tư nhân vào tăng trưởng xanh
Ngày 3/11, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) và Tổ chức Hợp tác phát triển Đức (GIZ) phối hợp tổ chức Hội thảo trực tuyến về nâng cao vai trò của đầu tư tư nhân vào tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030. Thông tin từ CIEM cho biết, giai đoạn 2010 – 2019; số lượng doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư vào lĩnh vực năng lượng và môi trường tăng mạnh. Đặc biệt là đầu tư vào sản xuất năng lượng tái tạo; nước sạch, dịch vụ thu gom và xử lý nước thải, chất thải rắn.
Cụ thể, số doanh nghiệp ngoài Nhà nước kinh doanh trong lĩnh vực năng lượng; tăng từ 69 công ty trong năm 2010 lên 777 công ty vào năm 2019. Đối với lĩnh vực môi trường, số doanh nghiệp tư nhân từ 693 công ty; trong năm 2010 đã tăng đến 2.713 công ty vào năm 2019. Tuy nhiên, quy mô dự án và doanh thu của các doanh nghiệp tư nhân; tham gia vào lĩnh vực này còn rất khiêm tốn, chưa tương xứng với tiềm năng.
Theo ông Nguyễn Hoa Cương, Phó Viện trưởng CIEM, thúc đẩy vai trò của kinh tế tư nhân, thu hút nhiều hơn nữa các nhà đầu tư của khu vực này tham gia vào các hoạt động hướng đến mục tiêu tăng trưởng xanh sẽ góp phần thực hiện nhiệm vụ kép, vừa thúc đẩy vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế, vừa thực hiện Chiến lược quốc gia về cách mạng 4.0, Chiến lược tăng trưởng xanh; và các cam kết giảm phát thải khí nhà kính của Việt Nam.
Thúc đẩy tăng cường cần ưu tiên một số nội dung
Nhóm chuyên gia nghiên cứu của CIEM khuyến nghị cần ưu tiên thực hiện một số nội dung.
Cần đảm bảo công tác bảo vệ môi trường
Thứ nhất, đẩy mạnh thể chế hóa quan điểm của Đảng về các định hướng chiến lược phát triển kinh tế – xã hội gắn liền với công tác bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế tư nhân. Cụ thể, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực năng lượng và môi trường. Từng bước tạo dựng thị trường năng lượng đầy đủ theo cơ chế thị trường; trên cơ sở đảm bảo thông thoáng, minh bạch, công bằng giữa mọi thành phần kinh tế.
Thống nhất quan điểm xây dựng hành lang pháp lý
Thứ hai, thống nhất quan điểm xây dựng một hành lang pháp lý; cơ chế chính sách vừa bắt buộc, vừa khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư cho tăng trưởng xanh. Thực thi trách nhiệm xã hội đối với môi trường, tăng trưởng xanh, phát triển bền vững.
Ban hành các cơ chế thí điểm triển khai dự án
Thứ ba, nghiên cứu ban hành các cơ chế thí điểm triển khai các dự án hợp tác công-tư (như thu gom và xử lý chất thải, cấp nước sạch,,…) có quy mô nhỏ hơn 200 tỷ đồng ở các vùng nông thôn, đô thị nhỏ làm cơ sở cho việc điều chỉnh bổ sung Luật Đầu tư theo phương thức hợp tác công – tư (PPP).
Ngoài các giải pháp trên, theo các chuyên gia, cần nâng cao chế tài; tính chịu trách nhiệm người gây ô nhiễm, đẩy mạnh công tác đào tạo chuyên môn. Đặc biệt là kỹ năng thẩm định, đàm phán hợp đồng dự án PPP cho các bộ ngành và địa phương, xây dựng các chương trình truyền thông nâng cao nhận thức về PPP cho toàn xã hội về vai trò của người dân trong việc chia sẻ gánh nặng tài chính cho dịch vụ chất thải với Nhà nước.
Thí điểm triển khai PPP trong xử lý nước thải, cấp nước
Dưới góc độ địa phương, TS. Nguyễn Thị Minh Hằng, Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế – xã hội Hà Nội cho biết, kế hoạch của thành phố tới năm 2025 sẽ giảm phát thải khí nhà kính hơn 6,6 triệu tấn CO2, khu vực tư nhân chiếm 90% trong thúc đẩy tăng trưởng xanh. Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn còn lúng túng. Vì vậy, địa phương hy vọng có những hỗ trợ thiết thực để thu hút đầu tư tư nhân nhiều hơn.
Nhằm thu hút nguồn lực tư nhân đầu tư cho tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 – 2030. Nhóm nghiên cứu CIEM cho rằng, phải có sự thống nhất quan điểm xây dựng, hoàn thiện một hành lang pháp lý, cơ chế chính sách theo hướng vừa bắt buộc, vừa khuyến khích doanh nghiệp tư nhân vì tăng trưởng xanh, gắn liền với thực thi trách nhiệm xã hội đối với môi trường.
Nhóm nghiên cứu cũng đề nghị Chính phủ xem xét ban hành cơ chế thí điểm; triển khai các dự án theo hình thức đối tác công – tư trong thu gom, xử lý nước/chất thải, cấp nước,…Có quy mô đến 200 tỷ đồng ở khu vực nông thôn. Nâng cao trách nhiệm của người gây ô nhiễm và buộc họ phải trả tiền. Cùng với đó, tiếp tục cải cách hành chính, bảo đảm môi trường đầu tư minh bạch, công bằng. Và tin tưởng khu vực tư nhân vào quá trình tái cơ cấu kinh tế, tăng trưởng xanh của đất nước.
